Hoe de raad zichzelf niet serieus nam…of.. Hoe vooral de supermarkten hebben gewonnen… of Hoe gekleurde berichtgeving het beeld bepaalde…

Ik begin dit stuk met een meerkeuzetitel, titels genoeg om te vertellen wat er in de Hengelose raad gebeurde met betrekking tot de algehele openstelling op zondag. Eerst maar even een paar maanden terug in de tijd.

Op 24 juni heeft de gemeenteraad van Hengelo besloten het aantal koopzondagen in Hengelo te handhaven op 20. De PvdA was tegenstander van een verruiming van de winkelopenstelling. Op deze manier beschermt de PvdA de belangen van de kleine ondernemers. Voor de PvdA is daarbij van belang dat we willen regelen wat ondernemers met elkaar afspraken. Daarnaast willen we opkomen voor de belangen van de kleine, lokale ondernemers.

Uit de reacties die zijn ingediend bij de gemeente op de plannen om alle winkels toestemming te geven elke zondag open te gaan, blijkt dat de ondernemers het onderling niet eens zijn: 60 procent is tegen een algehele zondagopenstelling, 40 procent is voor. Met name de kleine, lokale ondernemers zijn niet gebaat bij een zondagopenstelling. Daarnaast is 80 procent van de winkeliers in de binnenstad tegen de zondagopenstelling.

Wij denken dat het belang voor de supermarkten om op zondag open te gaan duidelijk is, maar dit belang weegt niet op tegen het belang van een krachtig en divers wijkwinkelcentrum als geheel. Over het algemeen zijn juist de andere ondernemers, die bijdragen aan de diversiteit, de bakker, de slager, de groenteman, de delicatessenwinkel, de bloemenwinkel, de cafetaria, tegen een algehele openstelling. Zij zien de algehele openstelling als een bedreiging van het voortbestaan van hun bedrijf, waardoor op den duur juist de veelzijdigheid van het winkelcentrum achteruit kan gaan.

Als de PvdA moet kiezen tussen het recht om altijd te kunnen consumeren of de plicht om altijd te werken en niet bij je familie en vrienden of sportclub te zijn, dan kiezen wij voor het recht op vrije tijd en welzijn. Stel je voor dat van iedereen die op zondag wil winkelen ook gevraagd wordt om altijd te werken wanneer je familie en vrienden vrij zijn. Wat kies je dan, het recht op vrije tijd of het recht om altijd te winkelen? Wij vragen daarom solidariteit van grote winkeliers en het winkelend publiek met de belangen van de kleine ondernemers. Uiteraard hebben de kleine winkeliers de keuze om niet open te gaan op zondag, maar als de supermarkt op zondag wel opengaat zal dit omzet kosten. En dan blijft er van echte keuzevrijheid weinig over.

Overigens kunnen we met de huidige openingstijden van de supermarkten al zo’n 76 uur in de week boodschappen doen. Dat is bijna het dubbele van een fulltime werkweek. Dan is het toch moeilijk vol te houden dat we te druk zijn om op die andere zes dagen onze boodschappen te doen.

Wij denken dat een versterking van de Hengelose binnenstad niet gezocht moet worden in het doen wat anderen doen, maar juist in het onderscheidende. Laat Hengelo de stad worden waar het juist ook voor kleinere ondernemers goed toeven is. We pakken met maximaal 20 koopzondagen stevig uit en weten vermaak en winkelen om te zetten in een aantrekkelijk aanbod. Maar daarnaast ontwikkelen we ons tot een karaktervolle stad waarin het juist voor eigenzinnige en onderscheidende kleine ondernemers een goed vestigingsklimaat is. Laat de Hengelose binnenstad zich ontwikkelen tot een stad waar heel Twente, ja zelfs een deel van Duitsland, graag naartoe komt op zaterdag en op maximaal twintig mooie koopzondagen met evenementen. Op andere zondagen zijn diezelfde mensen dan van harte welkom op plein Westermaat of bezoeken ze onze buurgemeenten.

4 maanden later…

Maar vier maanden later ziet volgens verschillende partijen de wereld er heel anders uit. De gemeenteraad had in juni een democratisch besluit genomen. Maar tijdens de begrotingsraad op 4 november waren er opnieuw twee moties met betrekking tot de koopzondag. Eén motie werd ingediend door Lokaal Hengelo en had als doel om een proefperiode van een half jaar in te voeren en daarbij de verschillende groepen ondernemers zelf te laten afspreken of ze wel of niet wilden open zijn. Deze motie klinkt sympathiek, echter juist dat overleg was in het verleden een groot struikelblok. Wie overlegt dan met wie, en hoe beslissen ze dan? En gaan we dan per winkelcentrum verschillende winkeltijden krijgen? Deze motie werd dan ook met 6 stemmen voor en 30 tegen verworpen.

Een andere motie op initiatief van Burger Belangen, VVD, Lijst Horsthuis en Groen Links waarin het college wordt opgedragen om voor juni 2016 met een uitgewerkt plan voor zondagopenstelling te komen stuitte op stakende stemmen door de afwezigheid van 1 raadslid. In zo’n geval wordt de motie doorgeschoven naar de volgende raadsvergadering.

Op 18 november werd daarom deze motie wederom in stemming gebracht. Opnieuw ontstonden er diverse soap-achtige verwikkelingen. Lokaal Hengelo kon niet met goed fatsoen meestemmen met de motie uit de vorige vergadering. Dat zou een te grote draai betekenen. Het excuus voor de draai werd gevonden in de openingstijden op zondag. Het zou niet gaan om openingstijden van 6.00 tot22.00 uur, nee, van 12.00 tot 17.00 uur. Daarmee zou iedereen gelukkig zijn. Burger Belangen wilde daarom de motie wel aanpassen en Lokaal Hengelo kwam met een eigen motie. De aanpassingen en extra moties  bleken volgens het reglement niet toegestaan. Wat volgde waren diverse schorsingen. Tussentijds werden twee moties ingediend die eigenlijk volgens de eigen gedragsregels van de raad niet ingediend hadden mogen worden. En uiteindelijk was daar
de overwinning: 19 stemmen voor en 18 tegen.

En dan nu terug naar de meerkeuzetitel aan het begin.

Hoe de raad zichzelf niet serieus nam…

Inwoners mogen van een gemeenteraad verwachten dat zij consequent en bestendig gedrag vertoont. Een betrouwbare overheid vertoont voorspelbaar gedrag zodat inwoners en bedrijven daarop kunnen reageren en anticiperen. Natuurlijk verandert de overheid of in dit geval de gemeenteraad als de omstandigheden dit vereisen wel eens van mening en daarmee veranderen soms ook de regels. In de afgelopen 4 maanden waren er echter maar twéé dingen veranderd. Voorstanders van de openstelling hadden zich nadrukkelijker en luidruchtiger gemanifesteerd (zij hadden immers hun zin niet gekregen) en Lokaal Hengelo had een bak commentaar over zich heen gekregen. Verder was er in het geheel niets veranderd. De PvdA vindt dit volstrekt onvoldoende om nu een gewijzigd besluit te nemen.

Een ander punt waarop de raad zichzelf niet serieus nam, was doordat we ons niet hielden aan vooraf afgesproken regels. Moties worden ingediend bij een stuk dat voorligt of aan het begin van de vergadering aangekondigd als “motie vreemd”. In dit geval werden tijdens de vergadering “moties vreemd” (niet horende bij een voorliggend stuk) ingediend. “Waarom is dat erg?”, zult u denken. Dat is erg omdat een volgende keer tijdens een vergadering kan worden geteld of een motie het zou kunnen halen, waarna deze motie vervolgens kan worden ingediend. Zo zou de PvdA alvast weer een motie klaar kunnen leggen die de motie koopzondagen van 18 november jl. ondergraaft of teniet doet. Het moment  van indiening zouden we dan kunnen laten bepalen door het aanwezig zijn van een meerderheid.

Hoe vooral de supermarkten hebben gewonnen

Zoals het er nu uitziet zal het voor veel ondernemers niet rendabel zijn om in de binnenstad elke zondag open te gaan. Ik verwacht dat men daar vooral vast zal houden aan de huidige koopzondag op de laatste zondag van de maand en daarnaast op speciale zondagen rondom feestdagen. Een minderheid van de ondernemers zal waarschijnlijk toch open gaan, zij geven al veel langer aan altijd open te willen op zondag. In de wijkwinkelcentra is het echter heel anders. Vrijwel alle supermarkten zullen open gaan op zondag en velen zullen in het nieuwe jaar vermoedelijk anticiperen op de nieuwe situatie. Voor de andere ondernemers ontstaat het voorziene dilemma: offer ik mijn laatste vrije dag op of verlies ik een deel van mijn omzet aan de supermarkten? En dan als laatste nog de bakkers: zij verliezen dubbel door de uitkomst van dit politieke spel. Zij hebben niet de mogelijkheid om op een voor hen geschikt moment open te zijn én verliezen wel de omzet.

Hoe gekleurde berichtgeving het beeld bepaalde

Glad ijs natuurlijk. Persvrijheid en journalistieke vrijheid is een groot goed en voor een politieke partij is een goede relatie met de pers belangrijk. Van de pers vraag ik daarom alleen maar zelfreflectie aan de hand van de volgende vragen. Hoeveel tekst heeft u besteed aan het aan het woord laten van de voorstanders? En hoeveel tekst heeft u besteed aan het aan het woord laten van de tegenstanders? Hoeveel moeite heeft u gedaan om de tegenstanders van volledige zondagopenstelling niet alleen weg te zetten als ouderwetse, niet met de tijd meegaande, wereldvreemde of zwaar gelovige mensen, maar ook als mensen met een visie op een leefbare wereld, die de risico’s zien van onbeperkt consumentisme, waar solidariteit met elkaar het niet verliest van vrijheid voor het individu?